Türkiye"deki dağların kıyıya paralel uzanmasının sonuçları nelerdir?

Türkiyede karadeniz bölgesinde dağlar kıyıya paralel uzanmaktadır.Bu paralel şekilde uzanmanın sonuçları ise şöyle sıralanır;
1. Dağlar kıyı ile iç kesimler arasındaki ulaşımı güçleştirmektedir. Ulaşım geçitler yardımı ile yapılmaktadır.
2.Dağların kıyıya paralel uzanmasına bağlı kıyılarda boyuna kıyı tipi ortaya çıkmıştır . Kıyılarda girinti ve çıkıntı azdır , kıyılarda doğal liman azdır, kıyılarda koy ve körfez sayısı azdır, ada sayısı azdır.
3. Falez oluşmuştur .
4. Kıyı ve iç kesimler arasında farklı iklim tipleri ortaya çıkmıştır . Kıyılarda nemli ve yağışlı bir iklim iç kesimlerde ise karasal iklim koşulları görülmektedir.
5. Nüfus kıyılarda daha yoğundur , iç kesimlere doğru gidildikçe nüfus azalmaktadır.
6. Kıta sahanlığı dardır.

Buralardan gelen organik maddeler zamanla göl ortamında birikerek günümüzdeki linyit yataklarının oluşumunu sağlamıştır, iç Anadolu ve Doğu Anadolu’daki tuz yatakları ile Güneydoğu Anadolu’daki petrol yatakları da bu zamanda meydana gelmiştir. Ayrıca ülkemizdeki bor yataklarıda bu dönemde oluşmuştur.Üçüncü jeolojik zamanın sonlarına doğru Anadolu bütünüyle yükselmeye başlamıştır. Bunun sonucunda ülkemizde kırık hatları oluşmuştur. Bu kırık hatlarının en önemlileri Kuzey ve Doğu Anadolu ile Batı Anadolu’daki kırık hatlarıdır. Bu durum Türkiye’nin etkin bir deprem kuşağında yer almasına neden olmuştur. İç Anadolunun doğusu ve kuzeybatısı, Doğu Anadolu’nun büyük bir kısmı ve Güney Marmara’daki volkanik araziler bu dönemde oluşmuştur.Dördüncü Jeolojik Zaman (Kuaterner)
Türkiye bugünkü görünümünü dördüncü zamanda kazanmıştır. Kuzey Anadolu ve Toros dağları yükselirken, Karadeniz ve Akdeniz çanakları ile horst ve graben alanlarında yeni çökme ve yükselmeler meydana gelmiştir.
Bugünkü Ege Denizi’nin yerinde bulunan Egeit karası çökmüş, Akdeniz’in sularının bu alanı işgal etmesiyle Ege Denizi oluşmuştur. İstanbul ve Çanakkale boğazlarının oluşması ile de Akdeniz’in suları Karadeniz’e karışarak başlangıçta tatlı olan Karadeniz’in sularını tuzlulaştırmıştır. Doğu Anadolu’da yaygın olan volkanizma sonucunda volkanik dağlar oluşmuştur. Ege adaları ve Kıbrıs’ın da oluşumu bu dönemdedir.
Ayrıca sık sık iklim değişiklikleri ve buzul devirleri yaşanmış böylece Doğu Anadolu’daki yüksek alanlar buzullaşmaya uğramıştır.Bütün bu jeolojik devirler sonrasında, Türkiye’nin yeryüzü şekillerinde şu genel özellikler ortaya çıkmıştır:
- Türkiye oldukça yüksek bir ülkedir. Ortalama yükseltisi 1132 m’dir.
- Türkiye’de yüksek ova ve platolar geniş yer kaplar. Bunun sebebi uzun bir aşınım döneminden sonra ülkemizin 4. zaman başlarında toptan yükselmesidir.
- Türkiye genel olarak engebeli ve arızalı bir yapıya sahiptir. Ancak buna rağmen geniş düzlükler de vardır. Türkiye’nin yükseltisi batıdan doğuya doğru ve kıyılardan iç kesimlere doğru gidildikçe artar. Bu durum akarsuların akış hızları ve enerji potansiyellerinin yüksek olmasını etkilemiştir.
- Türkiye’deki dağlar genelde doğu-batı doğrultusunda uzanır. Bunun nedeni Alp-Himalaya kıvrım sisteminin genel uzanışı ile ilgilidir.
- Dağ sıraları arasında geniş çöküntü alanları oluşmuştur. Dağlar kuzeyde ve güneyde kıyıya paralel, batıda ise kıyıya dik uzanmaktadır.
- Türkiye daha çok üçüncü ve dördüncü zamanda meydana geldiği için genç ve hareketli bir kuşak üzerinde yer alır.
- Türkiye’de düz alanlar geniş yer kaplar. Bunun nedeni uzun süren aşınma ve tektonik çukurların alüvyonlarla dolarak düzleşmesidir.
- Türkiye kuzey ve güneyden sıradağlarla çevrilmiştir. Bu özellik iç kesimlerde kapalı havzaların oluşmasına sebep olmuştur.
- Türkiye’de yüzey şekilleri kısa mesafelerde değişiklik gösterir. Bu durum iklim ve ve bitki örtüsünün çeşitliliğine sebep olmuştur.İÇ KUVVETLER
Hayatımızı sürdürdüğümüz çevremize baktığımızda her yerin farklı yükseklikler, çukurluklar halinde olduğunu görürüz. Yeryüzü şekilleri uzun süre içinde sürekli olarak farklılaşmakta ve değişmektedir.
Kaynağını, yerin derinliklerinden (magmadan) alan ve yeryüzünün şekillenmesinde yapıcı etkiye sahip olan küvetlere (orojenez, epirojenez, depremler, volkanizma gibi) iç kuvvetler denir. Yerkabuğunun, mantonun etkisiyle hareket etmesine yerkabuğu hareketleri ya da tektonik hareketler (tektonizma) denir. Tektonik hareketlere sebep olan enerjinin kaynağı magmadır. Magmadaki akıntılarýn etkisiyle üzerindeki kýtalar yer deðiþtirir. Bu olaya kýta kaymasý veya levha tektoniði denir. Günümüzden yaklaþýk 465 milyon yýl önce Güney Yarýmküre’de bir arada bulunan kýtalar, magmanýn etkisiyle yer deðiþtirmiþler ve bugünkü þeklini almýþlardýr. Bu oluþum günümüzde de devam etmektedir.Kýta hareketleri günümüzde daha çok levha tektoniði teorisi ile açýklanmaktadýr. Teoriye göre yer kabuðu, altýsý büyük olmak üzere, birçok levhadan oluþmaktadýr.Levhalar genellikle, daha önce bahsettiðimiz magmadaki konveksiyonel akýntýlarýn etkisiyle hareket etmektedir. Bu nedenle bazý levhalar birbirlerinden uzaklaþýrlar. Uzaklaþan levhalar arasýna magma sokularak katýlaþýr. Katýlaþan magma, levhalarýn birbirinden uzaklaþma alanlarý boyunca sýralar halinde sýrtlar oluþturur. Buna en güzel örnek Atlas Okyanusu’nun orta kesiminde oluþan sýrtlardýr.Bazý levhalar birbirinden uzaklaþýrken bazý levhalar da birbirine yaklaþarak sýkýþýrlar. Karþýlaþan levhanýn bir kýsmý karþýlaþma alanýnda kývrýlarak yükselirken, bir kýsmf diðer levhanýn altýna doðru dalar. Levhalarýn karþýlaþma alanlarýndaki tortul tabakalar kývrýlarak sýra daðlarýn oluþmasýna neden olur.DIÞ KUVVETLER
Enerjisini Güneþ’ten ve Ay’dan alan, yeryüzünü aþýndýrma, taþýma ve biriktirme yoluyla þekillendiren kuvvetlere dýþ kuvvetler denir, iç kuvvetler yeryüzünü engebeli bir hale getirirken dýþ kuvvetler bunlarý aþýndýrýp düzleþtirir.